Ecdadımı Seveyim – 3

Bir toplumun medeniyet çizgisini belirleyen unsurlar çoğu zaman büyük mimari eserlerde, ihtişamlı meydanlarda ya da tarihin akışını değiştiren hadiselerde aranır. Oysa medeniyet dediğimiz şey bazen çok daha görünmez, çok daha sessiz alanlarda hayat bulur. Temizlik kültürü, işte bu sessiz alanlardan biridir. Suyu merkeze alan, insanın hem bedenine hem kalbine incelikle dokunan bir anlayış… “Ecdadımı Seveyim-3 / Temizlik Adabı”, okuru tam da bu inceliğin içine davet eden, köklü bir geleneğin kapısını aralayan bir eser olarak karşımıza çıkıyor.

Sultan II. Abdülhamid Han’ın torunu Nilhan Osmanoğlu Vatansever, bu kitapta yalnızca bir dönemi tanıtmakla kalmıyor, temizlik kavramının bir medeniyetin karakterine nasıl sindiğini gösteriyor. Sayfalar ilerledikçe temizlik, dış görünüşün ötesine geçen bir hayat disiplinine dönüşüyor.

Serinin ilk iki kitabında olduğu gibi bu kitapta da yazar üç anlatıcıya yer veriyor: ayna, kilim ve çeşme. Bu üç unsurun her biri, Osmanlı’nın temizlik anlayışını farklı bir açıdan seslendiriyor. Ayna, insanın yüzüne yansıyan huzurun, ibadete hazırlanan bir kalbin berraklığını taşıyor; kilim, evin mahremiyeti içinde düzenin ve tertibin ne kadar değerli olduğunu fısıldıyor; çeşme ise suyun, şehir hayatının vazgeçilmez bir nefesi olduğunu hatırlatıyor.

Anlatımın en dikkat çekici yönlerinden biri, Osmanlı’daki temizlik kültürünün yalnız bireye değil, toplum düzenine de yön vermesi. Hamamların sosyal hayatın bir parçası oluşu, sabun üretiminin ciddi bir sanayi hâline gelmesi, abdesthaneler ve tuvalet vakıflarıyla şehir genelinde sürdürülen hijyen anlayışı temizlik kavramının ne kadar sistemli ve derinlikli bir değere dönüştüğünü gösteriyor.

Kitap, yalnızca Osmanlı’yı anlatmakla yetinmiyor, okurun zihninde yer edecek bir karşılaştırma da sunuyor. Bitlerin, ağır kokuların, kirli sokakların ve neredeyse hiç yıkanmayan bedenlerin bulunduğu bir coğrafya olan Orta Çağ Avrupa’sının gerçeklerini sade ama çarpıcı bir üslupla dile getiriyor. Bu karşılaştırma, çocuklara bir toplumun temizlik anlayışının yalnız bireysel değil, sağlık, düzen ve yaşam kalitesi açısından nasıl sonuçlar doğurduğunu sezdiriyor.

“Ecdadımı Seveyim-3 / Temizlik Adabı”, geçmişi anlatırken geleceğe bir öneri sunuyor. Temiz bir çevre, düzenli bir ev, nezaketli bir davranış… Bunların her biri bugünün çocuklarına birer kazanım olarak dönüyor. Temizlik, bir rutin olmaktan çıkıp kişinin başta Yaratıcı’ya sonra kendine, çevresine ve insanlara duyduğu saygının göstergesine dönüşüyor.